[ Pobierz całość w formacie PDF ]
IMMANUEL KANT
UZASADNIENIE METAFIZYKI
SPIS TREÅšCI
MORALNOÅšCI
Od redaktora
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII
UZASADNIENIE
METAFIZYKI
MORALNOÅšCI
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
R o z d z i a ł I. Przejście w zakresie moralności
od pospolitego poznania rozumowego do
poznania filozoficznego. 11
R o z d z i a ł II. Przejście od popularnej
filozofii moralnej do metafizyki moralności
. . . . . . . . . . . 29
Autonomia woli jako najwyższa zasada
moralności . . . . 78
Hetrronomia woli jako źródło wszystkich
pozornych zasad moralności.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Podział wszystkich możliwych zasad
moralności według przyjętego
podstawowego pojęcia heteronomii
. . . . . . . 80
R o z d z i a ł III. Przejście od metafizyki
moralności do krytyki czystego
Uzasadnienie metafizyki moralnoici
Kanta w
tłumaczeniu Mścisława Wartenberga ukazało się
po raz pierwszy nakładem Polskiego
Towarzystwa Filozoficznego w r. 1906.
Motywując potrzebę udostępnienia tego dzieła
czytelnikowi polskiemu, tłumacz pisał w
posłowiu:
«Prócz drobniejszych rozpraw dotykających
bądź bezpośrednio, bądź pośrednio zagadnień
etyki, pozostawił Kant trzy dzieła treści
etycznej, a mianowicie:
1.
Grundlegung żur Melaphysik der Sitten
(Uzasadnienie metafizyki moralności). Dzieło to
wyszło w r. 1785, w drugim wydaniu w r. 1786,
w trzecim w r. 1792, w czwartym w r. 1797.
Prócz tego pojawiły się jeszcze za życia Kanta
cztery przedruki.
2.
Kritik der praktisehen Yernunft
(Krytyka
praktycznego rozumu), z r. 1788.
3.
Metaphysik der Sitten
(Metafizyka
moralności), z r. 1797.
Stosunek tych dzieł do siebie jest
następujący:
Pierwsze traktuje o najwyższej zasadzie
moralności i rozwija bardzo doniosłe pojęcie
państwa celów, które Kant w następnych
dziełach pominął. Drugie zajmuje się krytyką
władzy moralnej i zawiera nader ważną dla
Kaniowskiego systematu filozoficznego naukÄ™ o
postulatach praktycznego rozumu. W trzecim
dziele mieści się systematyczny wykład etyki
oraz filozofii prawa.
Jako podstawowa praca z zakresu etyki
Kaniowskiej zasługiwało pierwsze z
wymienionych dzieł przede wszystkim na to,
żeby przyswoić je naszej literaturze
filozoficznej*.
Przekład M. Wartenberga był dokonany na
podstawie tekstu niemieckiego umieszczonego w
zbiorowym wydaniu Kanta, podjętym przez
Wissenschaften,
Band IV, Berlin 1903).
' PaginacjÄ™ tego wydania zaznaczono na
marginesie, dodając również — w nawiasach
graniastych — paginację pierwszego wydania z r.
1785.
Akademie
der
berlińską Akademię Umiejętności
1
(*Kanti
Gesammelte Schriften», herausgegeben von der
KSniglich
Preussischen
VIII
Od redaktora
Komitet Redakcyjny Biblioteki Klasyków
Filozofii, przystępując do wydania w ramach
Biblioteki przekładów zasadniczych dziel
Kanta, postanowił przede wszystkim
wykorzystać już istniejące tłumaczenia, o ile
odpowiadajÄ… wymogom naukowym. Do
takich tłumaczeń należy niewątpliwie
przekład Mścisława Wartenberga. Ale
tłumaczenie
Uzasadnienia metafizyki
moralności,
dokonane prawie przed pół
wiekiem, stawiało sobie — jak o tym
świadczy wykonanie — wymogi tak wielkiej
wierności w stosunku do oryginału, że
niejednokrotnie zachowywało nie tylko
konstrukcję zdania, ale nawet następstwo
wyrazów. Ponieważ zaś dzieło Kanta jest
pisane zdaniami nie tylko bardzo długimi, ale
często o zawiłej i nieprzejrzystej strukturze
syntaktycznej, przekład stał się miejscami tru-
dny do czytania i nabrał szeregu cech obcych
językowi polskiemu. Z tego powodu trzeba
było poddać tłumaczenie M. Wartenberga
dość wydatnej rewizji językowej, której za-
daniem było uczynić tekst bardziej
zrozumiałym i nadać mu — przy zachowaniu
wiernie sensu — charakter większej swobody.
Słowa, które w tym celu trzeba było czasem
UZASADNIENIE
METAFIZYKI
MORALNOÅšCI
Roman Ingarden
Kraków, w sierpniu 1952 r.
1
Przypisy opatrzone asteryskiem pochodzÄ… od
Kanta, pozostałe, opatrzone odsyłaczami
liczbowymi, od redakcji niniejszego przekładu.
Przedmowa
mi]
Starożytna filozofia grecka dzieliła się na trzy
nauki: ss? na fizykę, etykę ł logikę. Podział ten
odpowiada zupełnie naturze rzeczy i nie wymaga
żadnej poprawki, chyba tylko dodania jego zasady,
żeby w ten sposób częściowo upewnić się o jego
zupełności, częściowo móc należycie oznaczyć
jego konieczne poddziały.
Wszelkie poznanie rozumowe jest albo
materialne i rozważa jakiś przedmiot; albo
formalne i zajmuje siÄ™ tylko samÄ… formÄ… intelektu
i rozumu oraz ogólnymi prawidłami myślenia w
ogóle, bez względu na różnicę przedmiotów.
Formalna filozofia nazywa siÄ™ logikÄ…, materialna
zaś, która ma do czynienia z pew- pv] nymi
przedmiotami i prawami, jakim one podlegajÄ…, jest
znowu dwojakiego rodzaju. Prawa te bowiem sÄ…
albo prawami przyrody, albo wolności. Nauka,
traktujÄ…ca o pierwszych, zwie siÄ™ fizykÄ…, o drugich
— etyką; tamtą nazywamy także nauką o
przyrodzie, tę — nauką o moralności.
Logika nie może mieć żadnej części
empirycznej, tj. takiej, w której powszechne i
konieczne prawa myślenia polegałyby na
podstawach zaczerpniętych z doświadczenia;
inaczej bowiem nie byłaby logiką, tj. kanonem
dla intelektu i rozumu, który przy wszelkim
myśleniu obowiązuje i musi być dowiedziony
(demon-stńert).
Natomiast zarówno naturalna, jak
moralna filozofia może mieć swą część
empiryczną, ponieważ tamta musi wyznaczać
prawa przyrodzie jako przedmiotowi
doświadczenia, ta zaś woli człowieka, o ile wola
podlega
l*
Przedmowa
pracownika i czy nie działoby się lepiej z całością
zajęć naukowych, gdyby się ostrzegło tych, którzy
przywykli sprzedawać wiedzę empiryczną
zmieszaną z rozumową — odpowiednio do
gustu publiczności — we wszelkich im samym
nie znanych sto-
wpływom przyrody. Wprawdzie pierwsze [są
wyzna-m czone] jako prawa, według których
wszystko siÄ™ doko-388 nywa, drugie zaÅ› jako
takie, według których wszystko powinno się
dziać, jednak także z uwzględnieniem wa-
runków, przy których często się nie dzieje.
WszelkÄ… filozofiÄ™, o ile opiera siÄ™ na
podstawach doświadczenia, można nazwać
empiryczną, tę zaś, która nauki swe wykłada
tylko na podstawie zasad
a priori,
fi-
lozofiączystą. Tadruga, jeżeli jest tylko
formalna, zwie się logiką; jeżeli zaś
ogranicza się do pewnych określonych
przedmiotów
metafizykÄ….
W ten sposób wyłania się idea podwójnej
metafizyki, metafizyki p r z y r o d y i
metafizyki moralności. Fizyka będzie więc
miała swą część empiryczną, ale także część
rozumową, a tak samo etyka, chociaż tutaj
część empiryczna w szczególności mogłaby
się nazywać praktyczną antropologią,
rozumowa zaś właściwie — f il o z o f ią
mor alnÄ….
Wszystkie gałęzie przemysłu, rzemiosła i
sztuki zy-[Vii skały przez podział prac,
ponieważ nie jeden człowiek robi wszystko,
lecz każdy ogranicza się do pewnej pracy, która
swym sposobem traktowania różni się znacznie
od innych, a czyni to, by móc ją wykonać jak
najdoskonalej i z większą łatwością. Gdzie prace
nie są w ten sposób rozróżnione i podzielone,
gdzie każdy jest majstrem do wszystkiego, tam
rzemiosła znajdują się jeszcze w stanie
największego barbarzyństwa. Nie byłoby
wprawdzie przedmiotem niegodnym rozważenia
zapytać, czy czysta filozofia nie domaga się
dla każdej ze swych części osobnego
zwie
siÄ™
intelektu,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

mirabelkowy.keep.pl